Είναι ευρέως αποδεκτό ότι οι κλιματικές συνθήκες και η αμπελοκαλλιέργεια συνδέονται στενά και για το λόγο αυτό η πλειονότητα των αμπελουργικών περιοχών που παράγουν κρασιά ποιότητας βρίσκονται σήμερα, σε συγκεκριμένες γεωγραφικές τοποθεσίες. Εντός αυτών των ορίων (περίπου μεταξύ του 35ου και 50ου παράλληλου στο βόρειο ημισφαίριο και μεταξύ του 30ου και 45ου παράλληλου στο νότιο ημισφαίριο) οι κλιματολογικές συνθήκες (θερμικές και υδατικές) ευνοούν την παραγωγή οίνων υψηλής ποιότητας.
Εκτός αυτών των ορίων, για παράδειγμα, σε τροπικές περιοχές τα αμπέλια δεν εισέρχονται σε λήθαργο, ενώ σε υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη τα αμπέλια αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο χειμερινού ή ανοιξιάτικου παγετού. Αν η θερμοκρασία αυξηθεί σύμφωνα με τις προβλέψεις των ερευνητών, τότε είναι ορατός ο κίνδυνος για σημαντικές ανακατανομές στον τωρινό παγκόσμιο αμπελουργικό χάρτη. Φημισμένες αμπελουργικές περιοχές,πιθανά να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο μετεγκατάστασης σε βορειότερα τμήματα και προς τις ακτές.
2.1 Θερμοκρασία αέρα
Η θερμοκρασία του αέρα είναι ο σημαντικότερος παράγοντας της αμπελοκαλλιέργειας, καθώς συνδέεται στενά με:
- Την έναρξη των βασικών αναπτυξιακών σταδίων
- Την ωρίμανση των σταφυλιών
- Την συνολική παραγόμενη ποσότητα
Η φαινολογία του φυτού περιλαμβάνει 4 κύρια βλαστικά στάδια: (α) την εκβλάστηση, (β) την ανθοφορία, (c) τον περκασμό και (δ) το στάδιο του τρύγου. Ο χρόνος μεταξύ αυτών των βλαστικών σταδίωνποικίλει ανάλογα με την ποικιλία και τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν σε μια περιοχή. Για παράδειγμα, περίπου 5-7 συνεχείς μέρες με μέση θερμοκρασία άνω των 10°Cείναι αρκετές για την έναρξη του σταδίου της εκβλάστησης ενώ υψηλές θερμοκρασίες έπειτα μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντική πρωίμιση των υπολοίπων σταδίων. Ακραία καιρικά φαινόμενα με θερμοκρασίες άνω των 25oC- 30oC θα μπορούσαν να μειώσουν την φωτοσυνθετική δραστηριότητα του φυτού, με πιθανές επιπτώσεις στο μέγεθος και το βάρος της ράγας καθώς και στην ένταση του χρώματος και του αρώματοςτου οίνου.
2.2 Βροχόπτωση και ηλιακή ακτινοβολία
Η βροχόπτωση είναι ένας ακόμη κρίσιμος παράγοντας που επηρεάζει την ανάπτυξη του φυτού. Σε γενικές γραμμές,η άμπελος είναι ανθεκτική στις ξηρές συνθήκες. Ωστόσο, το υπερβολικό υδατικό στρες τόσο του τρέχοντος όσο και των προηγούμενων ετών θα μπορούσε να βλάψει τη φωτοσύνθεση του φυτού οδηγώντας σε χαμηλότερη παραγωγή. Αντίθετα, μια περίοδος με έντονη ηλιοφάνεια μπορεί να αυξήσει τη φωτοσυνθετική δραστηριότητα των φυτών.
2.3 Βιοκλιματικοί δείκτες
Σε παγκόσμια κλίμακα, οι επιστήμονες χρησιμοποιούν ημερήσια δεδομένα μέγιστης και ελάχιστης θερμοκρασίας αέρα και βροχήςπροκειμένου να υπολογίσουν ένα σύνολο βιοκλιματικών δεικτών χρήσιμων για τις έρευνες για την αμπελοκαλλιέργεια. Οι σημαντικότεροι από αυτούς τους δείκτες είναι:
(1) η μέση θερμοκρασία της βλαστικής περιόδου (GST)
(2) οι βαθμοημέρες ανάπτυξης ή δείκτης Winkler (GDD ή WI)
(3) ο ηλιοθερμικόςδείκτης Huglin (HI)
(4) βιολογικά αποτελεσματικές βαθμοημέρες ανάπτυξης (BEDD)
(5) δείκτης ξηρασίας (DI)
(6) δείκτης νυχτερινών συνθηκών (CI)
Αυτοί οι βιοκλιματικοί δείκτες χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά για την κατηγοριοποίηση μιας αμπελουργικής περιοχής. Επιπλέον, είναι ιδιαίτερα χρήσιμοιγια να εκτιμήσουν τον χρόνο ωρίμανσης πολλών ποικιλιών καθώςκαι το στυλ κρασιού που μπορεί να παραχθεί.
Βιβλιογραφία:
- Jones, GV, Davis, RE. 2000. Climate influences on grapevine phenology, grape composition, and wine production and quality for Bordeaux, France. Am. J. Enol. Viticult. 51: 249– 261.
- Jones, GV, White, MA, Cooper, OR, Storchmann, K. 2005. Climate change and global wine quality. Clim. Change 73: 319– 343.
- Van Leeuwen and Darriet 2016. The impact of climate change on viticulture and wine quality. Journal of wine economics. 11: 150-167.
- Kenny, GJ, Harrison, PA. 1992. The effects of climate variability and change on grape suitability in Europe. Journal of Wine Research 3( 3): 163– 183.
- Moriondo, M, Jones, GV, Bois, B, Dibari, C, Ferrise, R, Trombi, G, Bindi, M. 2013. Projected shifts of wine regions in response to climate change. Clim. Change 119( 3–4): 825– 839.
- Mullins, MG, Bouquet, A, Williams, LE. 1992. Biology of the Grapevine. Cambridge University Press: Cambridge.
- Duchêne, E, Schneider, C. 2005. Grapevine and climatic changes: a glance at the situation in Alsace. Agron. Sustain. Dev. 25: 93– 99.
- JacksonandLombard 1993. Environmental and management practices affecting grape composition and wine quality-A review. Am. J. Enol. Vitic. 44:409-430.
- Cifre, J, Bota, J, Escalona, JM, Medrano, H, Flexas, J. 2005. Physiological tools for irrigation scheduling in grapevine (Vitis vinifera L.). An open gate to improve water‐use efficiency? Agric. Ecosyst. Environ. 106: 159– 170.
- Huglin, MP. 1978. Nouveau mode d’évaluation des possibilités héliothermiques d’un milieu viticole. In Proc Symp Int sur l’ecologie de la Vigne. Ministère de l’Agriculture et de l’Industrie Alimentaire: Constança, Romania, 89–98.
- Gladstones, J. 1992. Viticulture and Environment. Winetitles: Adelaide.
- Riou, C, Carbonneau, A, Becker, N, Caló, A, Costacurta, A, Castro, R, Pinto, PA, Carneiro, LC, Lopes, C, Clímaco, P, Panagiotou, MM, Sotez, V, Beaumond, HC, Burril, A, Maes, J, Vossen, P. 1994. Le déterminisme climatique de la maturation du raisin: application au zonage de la teneur em sucre dans la communauté européenne. Office des Publications Officielles des Communautés Européennes: Luxembourg, 322.
- Tonietto, J, Carbonneau, A. 2004. A multicriteria classification system for grape‐growing regions worldwide. Agric. For. Meteorol. 124: 81– 97.
- Wikler, AJ, Cook, JA, Kliewer, WM, Lider, LA. 1974. General Viticulture. University of California Press:Berkely, CA; Los Angeles, CA.